Annede Süt Üretimi
Anne sütü, bebeğin sağlığı açısından en önemli besin kaynakları arasındadır. Bebeğin hayata hazırlanması ve güvenli bir şekilde büyümesi için gerekli olan protein, yağlar, karbonhidrat, vitamin, mineral ve bağışıklık sistemi öğelerini, en gerektiği zamanda sağlayan, doğanın anneye bahşettiği, anne sevgisinin en bariz göstergesidir.
Gebelik süresince, östrojen ve progesteron hormonları sayesinde, annede gelişen süt bezleri ve salgılama kanalları, gebeliğin bitimine takiben, östrojen ile progesteron seviyelerinin azalması ve prolaktin ile oksitosin hormonlarının salgılanmaya başlanmasıyla üretimlerini artırır ve üretilen sütün boşaltılmasına başlanır.
Prolaktin, emzirme sırasında, pozitif geri dönüşüm mekanizması üzerinden etki göstererek salgılanır. Bebek meme ucundan emmeye başlayınca, sinirsel uyarılar, beyinde hipofiz bezinin ön kısmını etkileyerek prolaktin salınmasını sağlar. Prolaktin kana geçerek süt bezlerinden salgılanan süt miktarını arttırır. Bebek emdiği sürece bu salınma devam eder.
Aynı pozitif geri dönüşüm mekanizması, hipofiz bezinin arka kısmını etkileyerek oksitosin salgılanmasını sağlar. Oksitosin, vücutta birçok görevi bulunan bir hormondur. Hamilelikten sonra, uterusun tamiri ve hamilelik sonrası kanamaların durdurulmasında da yardımcıdır. Emzirme sistemi üzerine etkisini, süt kanallarında sütün ilerlemesini kolaylaştırarak sağlar.
Oksitosin, prolaktinden daha hızlı salgılanmaya başlar. Bu özellik, bebeğin emzirmeye başlanmasından hemen sonra biriken sütün salınmasına sebep olur.
Negatif duygular (Kızgınlık, Mutsuzluk,Stres vb.), yorgunluk, bebeğin yanlış pozisyonda emzirilmesi, bebeğin emzirilmesi için yeteri kadar zamanın ayrılması, emzirme de sıkıntı yaşanmasına sebep olabilir. Süt üretimini ve sütün salınmasını zorlaştırır.
Bu işlemin kolaylaştırılması için şu tavsiyeler verilir;
- Emzirme işlemi için sakin bir ortam bulun. Emzirmeden önce, telefonunuzu sessize alın, rahatlatıcı bir müzik açın ve başlamadan önce derin derin nefesler alın.
- Emzirme işlemini, mahremiyet isteğinizi tatmin eden bir mekânda gerçekleştirmeniz sizin için psikolojik olarak kolaylık sağlayacaktır.
- Çevreden gelen yorumlara, özellikle negatif olanlarına aldırış etmeyin.
- Rahat hissedene kadar ziyaretçi kabul etmeyin.
- Emziren başka kadınların yanında olmak sizin için rahatlık verecektir. Doğum sonrası egzersizlerinizi yerine getirmeyi unutmayın.
- Bebeğin emzirme sırasında doğru konumlandığından emin olun.
Bebek doğumun takiben gelen ilk 3 ayda süt salınımı kontrolsüz gerçekleşir. İlk 3 ayı takiben süt salınımının azalması, anne de süt miktarının azalması olarak anlaşılır ve mamaya geçiş gözlenir. Hâlbuki bu dönemden sonra, bahsedilen hormon mekanizmalara daha aktif olarak görev alırlar ve süt, ihtiyaç oldukça salgılanır.
Geleneksel olarak, Hibiscus sabdariffa (Kerkede, Amber Çiçeği), Foeniculum Vulgare (Rezene), Trigonella foenicum-graecum (Çemen Otu), Urtica dioica (Sırgan Otu), dünya çapında bilinen, galaktogog adı verilen özelliğe sahip bitkilerdir. Galaktogog bitkiler, annede süt salgısının artması ve sütün meme dokusundan boşaltılmasını kolaylaştırıcı etkilere sahip bitkilerdir ve bu bitkilerden üretilen besin destekleri ve çaylar, yıllardır doğum sonrası süt yetersizliği hissine kapılan ve bu konuda depresyona giren annelere yardım amaçlı kullanılmıştır.
Referanslar;
- Infant and Young Child Feeding: Model Chapter for Textbooks for Medical Students and Allied Health Professionals: SESSION 2, The physiological basis of breastfeeding, 2009, World Health Organization, Geneva
- Breast Milk Production, babies.sutterhealth.com, http://www.babies.sutterhealth.org/breastfeeding/bf_production.html
- Infant and Young Child Feeding, World Health Organization Fact Sheet No. 342, www.who.int , 2016, < http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs342/en/
- Inês Da-Costa-Rocha, Bernd Bonnlaender, Hartwig Sievers, Ivo Pischel, Michael Heinrich, Hibiscus sabdariffa L. – A phytochemical and pharmacological review, Food Chemistry, 2014, 165, 424-443,
- Westfall, R.E., Galactogogue Herbs: A Qualitative Study and Review, Canadian Journal of Midwifery Research and Practice, 2003, 2(2), 22-27
